اتصالات در سیستم تونل فرم؛ نقشی حیاتی در عملکرد سازه‌ای و اجرایی دارد.در سال‌های اخیر، استفاده از سیستم قالب‌بندی تونل فرم (Tunnel Form System) در پروژه‌های ساختمانی سرعت بالایی پیدا کرده است. این سیستم به دلیل سرعت اجرا، دقت بالا و کیفیت بی‌نظیر در ساخت دیوارها و سقف‌های بتنی یکپارچه، به گزینه‌ای محبوب برای ساخت سازه‌های میان‌مرتبه و بلندمرتبه تبدیل شده است.

یکی از اجزای کلیدی و کمتر مورد توجه در این سیستم، اتصالات قالب تونل فرم هستند. در حالی که اغلب توجه‌ها معطوف به کیفیت پانل‌های دیوار و سقف است، باید دانست که این اتصالات هستند که هماهنگی، استحکام و یکپارچگی عملکردی سیستم قالب را تضمین می‌کنند.

۱. نقش کلیدی اتصالات در سیستم تونل فرم

اتصالات در سیستم تونل فرم، به‌عنوان عامل پیونددهنده بین اجزای مختلف مانند قالب‌های دیوار، قالب سقف، سکوی کاری و دیگر ملحقات عمل می‌کنند. این اتصالات وظیفه‌ی انتقال نیروها، حفظ تراز اجزا، جلوگیری از تغییر شکل و تأمین پایداری کل قالب را در حین بتن‌ریزی بر عهده دارند.

اگر اتصالات به‌درستی طراحی یا اجرا نشوند، نتیجه آن نشت بتن، اعوجاج قالب، عدم تراز بودن سطح نهایی سازه و در نهایت کاهش کیفیت پروژه خواهد بود.

۲. انواع اتصالات در قالب تونل فرم

در سیستم تونل فرم، بر اساس محل و نوع اتصال، می‌توان اتصالات را به چند دسته‌ی اصلی تقسیم کرد:

الف. اتصالات افقی

این اتصالات بین پانل‌های سقف و دیوار برقرار می‌شوند. هدف از این نوع اتصال، ایجاد یک پیوستگی محکم و بدون نشت بین اجزای افقی و عمودی است.

ب. اتصالات عمودی

پانل‌های دیوار که در دو طرف تونل قرار می‌گیرند، باید با اتصالات عمودی به‌درستی تثبیت شوند تا هنگام بتن‌ریزی تغییر مکان ندهند.

پ. اتصالات سکوی کاری

برای نصب سکوهای کاری (که جهت دسترسی به قسمت‌های فوقانی قالب نصب می‌شوند)، نیاز به اتصالات مطمئن داریم تا از ایمنی نیروهای اجرایی اطمینان حاصل شود.

ت. اتصالات گوشه‌ها (Corner Connectors)

گوشه‌های داخلی و خارجی سیستم تونل، به‌وسیله‌ی اتصالات خاص به یکدیگر متصل می‌شوند تا هندسه‌ی دقیق و مقاوم قالب حفظ شود.

۳. اجزای اصلی اتصالات قالب سیستم تونل فرم

الف. پین و گوه (Pin & Wedge)

ساده‌ترین و پرکاربردترین نوع اتصال در قالب‌بندی‌های سریع. این سیستم امکان نصب و جداسازی سریع را فراهم می‌کند. در قالب‌های تونل، برای اتصال پانل‌ها در نقاط متعدد از این سیستم استفاده می‌شود.

ب. بولت و مهره (Bolt & Nut)

در قسمت‌هایی که فشار بیشتری به قالب وارد می‌شود، از بولت‌های تقویت‌شده و مهره‌های ویژه استفاده می‌شود. این اتصالات به قالب توان تحمل تنش‌های بالای جانبی و عمودی را می‌دهند.

پ. قفل‌های مکانیکی سریع (Quick Lock)

در برخی طراحی‌های مدرن، از قفل‌هایی استفاده می‌شود که با یک حرکت ساده باز و بسته می‌شوند. این نوع اتصالات سرعت اجرا را بالا برده و خطای انسانی را کاهش می‌دهند.

ت. لقمه‌ها و بست‌ها

برای تثبیت قالب در محل‌های خاص مانند گوشه‌ها، شکاف‌ها و یا نواحی عبور تاسیسات، از لقمه‌های فلزی و بست‌های متحرک استفاده می‌شود.

۴. تحلیل عملکردی اتصالات در زمان بتن‌ریزی

در هنگام بتن‌ریزی، فشار زیادی از طرف بتن تازه بر قالب‌ها وارد می‌شود. اگر اتصالات نتوانند این فشار را تحمل کنند، شاهد باز شدن درزها، نشت بتن، کاهش مقاومت موضعی و افت کیفیت سازه خواهیم بود. اتصالات قوی، قالب را در برابر فشارهای ناگهانی و وزن بتن پایدار نگه می‌دارند.

همچنین، عملکرد صحیح اتصالات باعث جلوگیری از تشکیل درز سرد و تأمین سطحی صاف و بدون موج در بتن نهایی می‌شود.

۵. نوآوری‌ها در طراحی اتصالات قالب تونلی

با پیشرفت صنعت قالب‌سازی، طراحی اتصالات نیز دستخوش تحول شده است. برخی از این نوآوری‌ها عبارتند از:

• استفاده از آلیاژهای مقاوم به خوردگی و سبک: کاهش وزن اجزا و افزایش طول عمر

• اتصالات بدون ابزار (Tool-less Connections): باز و بسته شدن سریع با نیروی دست

• اتصالات خودتراز: مکانیزم‌هایی که هنگام اتصال، اجزا را در موقعیت تراز شده نگه می‌دارند

• اتصالات ماژولار با قابلیت تنظیم فاصله: مناسب برای قالب‌هایی با ابعاد متغیر

۶. مقایسه اتصالات قالب تونل فرم با دیگر سیستم‌های قالب‌بندی

از این جدول مشخص است که سیستم تونل فرم با دارا بودن اتصالات پیشرفته، عملکرد بهتری نسبت به سایر روش‌ها دارد.

۷. نکات اجرایی و نگهداری اتصالات

برای حفظ ایمنی و بهره‌وری، رعایت نکات زیر در مورد اتصالات ضروری است:

• بازرسی روزانه اتصالات پیش از هر بتن‌ریزی

• روغن‌کاری منظم قطعات فلزی جهت جلوگیری از زنگ‌زدگی

• تعویض اتصالات فرسوده یا دفرمه‌شده

• استفاده از آچار گشتاور برای اتصالات حساس جهت تنظیم دقیق فشار اتصال

• آموزش کارگران برای نصب صحیح اتصالات

نتیجه‌گیری

اتصالات در سیستم قالب‌بندی تونل فرم، اگرچه به ظاهر قطعات کوچکی هستند، اما نقش آن‌ها در موفقیت پروژه بسیار حیاتی است. بدون اتصالات مطمئن، نمی‌توان از عملکرد صحیح قالب، ایمنی اجرا و کیفیت سازه نهایی اطمینان حاصل کرد.

طراحان و مجریان پروژه‌های ساختمانی باید در انتخاب، نصب و نگهداری اتصالات دقت ویژه‌ای داشته باشند. استفاده از اتصالات با طراحی مهندسی‌شده و بهره‌گیری از تکنولوژی‌های جدید، نه‌تنها سرعت و کیفیت اجرا را بالا می‌برد، بلکه عمر مفید قالب و ایمنی نیروی انسانی را نیز افزایش می‌دهد